Het succes van de mispels

Vanaf de Renaissance tot en met de hele 17^de eeuw geniet de mispel een enthousiast onthaal vanuit de geneeskundige hoek. Helpt tegen tandvlees- en keelontsteking, voorkomt onregelmatige menstruatie, geneest racekak, nierstenen (graveel in die tijd) en anderszins interne ongemakken. Bast, pit, vruchtvlees, alles is goed voor de mens. Wanneer de mispel een beetje uit de mode raakt, dan is de vrucht altijd nog een huismiddel voor de minder welgestelden en lieden op het platteland, veelal verstoken van deskundige medische hulp.

Op basis van archeologische vondsten zie je een exponentiele toename van mispelvondsten vanaf de twaalfde eeuw met een sterk stijgende lijn naar de 17^deeeuw. Van Alkmaar tot Zierikzee en overal daar tussen. Dat geldt trouwens ook voor Vlaanderen. De mispel is ingeburgerd en geliefd. En zo zal dat lange tijd blijven. Totdat sjieke exoten de vrucht naar de achtergrond verdringen en de wetenschap zich op andere geneeswijzen richt.

Nederland kweekt de bomen, verschillende rassen zelfs, en exporteert die, onder meer naar Engeland. Hierover later mee. Het gaat ook om aanzienlijke aantallen, zoals in de tweede advertentie, waar het om 1500 mispelbomen gaat. De oudste advertentie die ik vond (via Delpher) staat in de Oprechte Haerlemsche Courant dateert van 24 oktober 1690.

Een volgende staat in de Oprechte Haerlemsche Courant van 21 september 1700.

Tot slot nog een advertentie van vijf jaar later, zelfde krant:  Oprechte Haerlemsche Courant 19 september 1705. Er is een levendige handel. Dat Nederland een belangrijke internationale rol speelde in de wereld van de bomenteelt verraste mij. Het is een fascinerend onderwerp.

Mispelmoes

We hebben de mispel in de tuin en de medicijnkast. Is het ook een gewoon consumptieartikel of ingrediënt? Zijn er recepten uit vervlogen tijden? In de Utrechtse Keukenmeid uit de 18^de eeuw staat een recept voor mispeltaart. Voor gevorderden. Bij Alexandre Dumas staat een instaprecept ‘uit oude tijden’. We maken mispelmoes.

Verwijder het kroontje en de kroonbladeren. Laat verse boter smelten in een pan en als het bruin is doe je de mispels erbij. Laat het sudderen. Als ze gaar zijn giet je er een kwart liter rode wijn over en dan laat je het tot een siroop inkoken. Zeef de  boel en doe het in een compoteschaal, strooi er witte suiker over en dis op.

Ik zal op mispeljacht moeten dit seizoen. Van die twee mispels aan ons nieuwe boompje valt nog weinig eer te behalen.